مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
عصر یکشنبه ۷ ژانویهٔ ۲۰۲۴، هم‌زمان با ساعاتی که چهار سال قبل هواپیمای اوکراینی به‌مقصد کیِف مورد حملهٔ موشک‌های زمین‌به‌هوای سپاه پاسداران قرار گرفت، تعدادی قابل‌توجهی از هم‌وطنان در محوطهٔ مقابل ساختمان آرت گالری ونکوور جمع شدند، با روشن‌کردن شمع یاد جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ را گرامی داشتند و از نزدیک به همدردی با تعدادی از اعضای خانواده‌های جانباختگان ساکن ونکوور پرداختند.
همچنین عصر روز بعد یعنی دوشنبه ۸ ژانویهٔ ۲۰۲۴، مراسم گرامیداشت چهارمین سالگرد سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ در سالن پایپ شاپ واقع در منطقهٔ شیپ یاردِ نورث ونکوور برگزار شد. پیش از آغاز رسمی برنامه، شرکت‌کنندگان از تصاویر به‌نمایش‌گذاشته‌شده دیدن کردند. علاوه بر تصاویر جانباختگان پرواز به‌همراه توضیحاتی دربارهٔ آن‌ها، چمدان‌های مسافران این پرواز به‌شکل سمبلیک در گوشه‌ای از سالن چیده شده بود و نیز کارت‌های تهیه‌شده به‌دست دانش‌آموزان دبیرستان کینگ جورج در ونکوور نیز جایی بر دیوار این سالن آویخته شده بودند. شایان ذکر است این کارت‌ها که دانش‌آموزان دبیرستان یادشده روی آن‌ها پیام‌های همدردی خطاب به خانواده‌های جانباختگان نوشته بودند، چند ماهی پس از فاجعهٔ سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ از طرف معلم تعلیمات اجتماعی این دبیرستان به آدرس رسانهٔ همیاری ارسال شد. روی جلد صد و یازدهمین شمارهٔ مجله در ژوئیهٔ ۲۰۲۰ مزین به این کارت‌های قلب‌شکل شد. این کارت‌ها در اولین فرصت پس از آن تاریخ و طی دیدار با تعدادی از خانواده‌های جانباختگان، تقدیمِ آن‌ها شد. (برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ این کارت‌ها اینجا کلیک کنید)
در مراسم هشتم ژانویه، ابتدا هوریران سهراب، داغدارِ چهار تن از جانباختگان یعنی زنده‌یاد نگار برقعی، زنده‌یاد الوند صادقی، زنده‌یاد سهند صادقی و زنده‌یاد سوفی امامی، بیانیهٔ انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پرواز پی‌اس۷۵۲ در چهارمین سالگرد جنایت شلیک به هواپیمای مسافربری اوکراینی را خواند:
«مرا یاد آر. مرا یاد آر در هواپیمایی که به مقصد نرسید. مرا یاد آر در قلب‌های مهربان و چشمان زیبایی که موشک‌باران شدند. مرا یاد آر در جان‌های ازدست‌رفته، در چمدان‌های سوخته و در یورش بولدوزرها به آنچه باقی مانده بود. مرا یاد آر در آدم‌هایی که منتظرم بودند. در آغوش‌های گرمی که پژمرد، در بوسه‌هایی که سوخت، در آینده‌ای که تباه شد. مرا یاد آر در روزها دروغ، ماه‌ها و سال‌ها دروغ. مرا یاد آر در جنایتی که کشتار دسته‌جمعی بود و به‌دست حکومت جمهوری اسلامی رقم خورد.
چهار سال از جنایت سرنگون‌کردن پرواز PS752 توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به‌قتل‌رسیدن ۱۷۶ انسان و کودکی به‌دنیانیامده گذشت.
در سالی که گذشت پروندهٔ این جنایت توسط چهار دولت متضرر کانادا، بریتانیا، اوکراین و سوئد به دیوان بین‌المللی دادگستری ارجاع شد. ضمن تشکر از تعهد این دولت‌ها به خانواده‌ها، بار دیگر اعلام می‌کنیم که انتظار ما از این روند حقوقی روشن‌شدن حقیقت و اجرای عدالت است. اکتبر آینده مدارک چهار دولت در لاهه ثبت می‌شود و پس از آن نوبت جمهوری اسلامی‌ست تا مستندات خود را به لاهه ارائه کند.
همین امروز واضح است و از روز اول هم مشخص بود جمهوری اسلامی هیچ مستنداتی مبنی بر خطای انسانی در اختیار ندارد. از طرف دیگر فشار فزایندهٔ جمهوری اسلامی به خانواده‌های جانباختگان در هر جای دنیا به‌ویژه در ایران افزایش پیدا کرده است. بنابراین خواسته‌های زیر از سوی انجمن خانواده‌ها مطرح است:
۱. درخواست بررسی ویژهٔ پرونده در دادگاه لاهه با توجه به رفتار جمهوری اسلامی با خانواده‌ها
۲. بازشدن پروندهٔ جنایی در کانادا توسط پلیس فدرال
۳. قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه‌های تروریستی
این روز سالگرد قتل عمدی بکتاش آبتین و قتل حکومتی محمدمهدی کرمی و محمد حسینی نیز هست. ستون‌های پوسیده‌ٔ جمهوری اسلامی بر مزار هزاران قربانی ایستاده است که یادشان را گرامی می‌داریم. دادخواهی خانواده‌های پرواز که بخشی از جنبش بزرگ دادخواهی در ایران است، می‌تواند یاری‌گر جنبش مدنی ایرانیان برای عبور از این کابوس و رسیدن به عدالت و آزادی باشد. مسیر دشوار ما برای رسیدن به عدالت همچنان ادامه دارد و در این راه خود را مدیون میلیون‌ها انسان آزاده‌ای می‌دانیم که در ایران و سراسر جهان همراه ما بوده‌اند. باشد که روزی عدالت واقعی در ایران و در قوهٔ قضاییه‌ای مستقل و زدوده‌شده از آثار جمهوری اسلامی برگزار شود. برای آن روز مبارزه می‌کنیم و جنایتکاران را نه فراموش می‌کنیم و نه می‌بخشیم.»
پس از آن آرمان ابطحی، برادر زنده‌یاد مهران ابطحی از جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲، متن این بیانیه را به‌زبان انگلیسی خواند.
سپس شروین شهریاری، نمایندهٔ شورای شهر نورث ونکوور، به پشت تریبون رفت و سخنان کوتاهی به این شرح ایراد کرد:
«سلام، من شروین شهریاری، نمایندهٔ شورای شهر نورث ونکوور، هستم. من از طرف شهردار لیندا بوکانان که متأسفانه امروز خارج از شهر است و نتوانست در این برنامه حضور داشته باشد، اینجا هستم. همچنین دان بِل، دیگر نمایندهٔ شورای شهر نورث ونکوور، امروز اینجا با من است.
مایلم در ابتدا اذعان کنم که ما در سرزمین‌های سنتی اقوام اسکوامیش و اِس‌لِی-واتوث زندگی می‌کنیم که از زمان‌های بسیار دور در اینجا زندگی کرده‌اند، و تشکر می‌کنم از خانوادهٔ قربانیان، داوطلبان، و سازمان‌دهندگان این برنامه.
زمانی که پرواز پی‌اس۷۵۲ چهار سال پیش سرنگون شد، جهان را شوکه و غمگین کرد و [تعدادی از] اعضای جامعهٔ نورث شور و هم‌وطنان کانادایی‌مان را از ما گرفت.
ما به خانوادهٔ قربانیان پرواز پی‌اس۷۵۲ و همهٔ سوگواران در برگزاری چهارمین سالگرد سرنگونی این پرواز می‌پیوندیم.
امروز ما آن‌ها و جان‌های ویژه‌ای را که خیلی کوتاه زندگی کردند و خیلی زود از دست رفتند، به یاد می‌آوریم. خانواده‌های قربانیان، دوستان قربانیان، شما تنها نیستید.
پرچم‌ها امروز در شهرداری به‌حالت نیمه‌افراشته در آمدند.
ما در کنار شما ایستاده‌ایم. بیایید با هم تلاش کنیم تا اطمینان یابیم که داستان‌های زیبای قربانیان همچنان نقل می‌شود.
در شهرداری نورث ونکوور، کارکنان با خانواده‌های بازمانده کار می‌کنند تا مکان مناسب و ویژه‌ای را برای بنای یادبود پی‌اس۷۵۲ بیابند، جایی که امیدواریم بتوانیم این مناسبت را در سال‌های آینده برای ادای احترام به قربانیان و تأمل در زندگی‌هایی که جامعهٔ ما از دست داده، برگزار کنیم.»
پس از آن سینتیا بانبِری، دستیار جاناتان ویلکینسون، نمایندهٔ نورث ونکوور در مجلس فدرال، متن پیام ایشان را که در ونکوور حضور نداشت، خواند:
«چهار سال پیش در چنین روزی، سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ به‌دست جمهوری اسلامی ایران منجر به جان‌باختن ۱۷۶ نفر ازجمله شهروندان کانادایی، مقیمان دائم کانادا و بسیاری دیگر از افراد مرتبط با کانادا شد. ما همچنان یاد قربانیان این فاجعه را گرامی می‌داریم و در همبستگی با خانواده‌ها و عزیزان آن‌ها می‌ایستیم.
تعهد ما برای گرامیداشت یاد و خاطرهٔ کسانی که در این فاجعه به‌طرز غم‌انگیزی زندگی‌شان کوتاه شد، تزلزل‌ناپذیر است. از طریق برنامهٔ بورسیهٔ یادبودی که در اکتبر گذشته راه‌اندازی شد، ما ۱۷۶ بورسیهٔ تحصیلی را طی پنج سال برای گرامیداشت یاد قربانیان پرواز پی‌اس۷۵۲ پرداخت خواهیم کرد.
من از ایجاد یک بنای یادبود دائمی برای قربانیان پی‌اس۷۵۲ اینجا در نورث ونکوور حمایت می‌کنم، و با دولت شهری نورث ونکوور و دولت استانی بریتیش کلمبیا کار خواهم کرد تا اطمینان یابم که بنای یادبودی مناسب اینجا در جامعهٔ ما ساخته بشود.
طی چهار سال گذشته، کانادا اقدامات ملموسی را برای وادارکردن رژیم ایران به پاسخ‌گویی در مورد سرنگونی غیرقانونی پرواز پی‌اس۷۵۲ انجام داده است. امروز، ما با تشکیل مشترک پروندهٔ خود در برابر سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) علیه جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل استفاده از تسلیحات علیه هواپیمای غیرنظامیِ در حال پرواز برخلاف قوانین بین‌المللی، گام بعدی خود را در پاسخ‌گوکردن ایران اعلام می‌کنیم.
با آغاز این روند، ما به مبارزه برای خانواده‌های قربانیانی که سزاوار عدالت‌اند، و نشان‌دادن اعتماد خود به شورای ایکائو و جامعهٔ بین‌المللی، به‌عنوان محافظان ایمنی و امنیت هواپیمایی کشوری، ادامه می‌دهیم.
ما علاوه بر مبارزه برای عدالت و پاسخ‌گویی، در تلاشیم تا اطمینان حاصل کنیم که تراژدی‌هایی مانند این هرگز تکرار نشوند. از طریق «ابتکار آسمان ایمن»، کانادا به همکاری با شرکای بین‌المللی، صنعت هوانوردی غیرنظامی و ایکائو ادامه می‌دهد تا ایمنی و امنیت خطوط هوایی تجاری‌ای را که در مناطق درگیری یا نزدیکی آن سفر می‌کنند، افزایش دهد.
با احترام به قربانیان و خانواده‌های پرواز پی‌اس۷۵۲ در این روز ملی یادبود قربانیان فجایع هوایی، ما به همکاری با شرکای خود برای ایجاد جهانی امن‌تر و صلح‌آمیزتر، جایی که همه بتوانند در امنیت سفر کنند، ادامه خواهیم داد.»
در ادامهٔ این برنامه، برندا بِیلی، نمایندهٔ ونکوور در مجلس استان بی‌سی، سخنان کوتاهی خطاب به شرکت‌کنندگان ایراد کرد:
«سلام به همه، من برندا بِیلی هستم، نمایندهٔ ونکوور در مجلس قانونگذاری بریتیش کلمبیا و همچنین وزیر مشاغل، توسعهٔ اقتصادی و نوآوریِ استان بریتیش کلمبیا، و درودهای ویکتوریا را به شما می‌رسانم. من با همکارم سوزی چنت، نمایندهٔ منطقهٔ نورث ونکوور – سیمور در مجلس قانونگذاری بریتیش کلمبیا، اینجا هستم، و همین‌طور کمی پیش که با بوئن ما [نمایندهٔ نورث ونکوور – لانزدیل در مجلس استان] که مشغول غذادادن به نوزادش بود صحبت کردم، خیلی دوست داشت بهترین درودهایش را به شما برسانم و بگویم که او خود را در غم شما شریک می‌داند. من همچنین با بونیتا زاریلو، نمایندهٔ ان‌دی‌پی در مجلس عوام فدرال، اینجا هستم و به همکارم ران مک‌کینان، نمایندهٔ مجلس فدرال، درود می‌فرستم و از سینتیا به‌خاطر سخنان بسیار مهمِ وزیر ویلکینسون و اموری که او رهبری و در آن‌ها شرکت می‌کند، تشکر می‌کنم. من همچنین به همهٔ اعضای شورای شهر درود می‌فرستم و از حضور شما در اینجا بسیار متشکرم. من نیز می‌خواهم اذعان کنم که ما اینجا در قلمرو سنتی مردمان اسکوامیش صحبت می‌کنیم و این نام را با احترام و تعهد به آشتی بر زبان می‌آورم. بیش از همه می‌خواهم از شما تشکر کنم که به ما اجازه دادید اینجا با شما باشیم؛ در این روز بسیار مهم که هر سال خشمگینانه این فقدان غیرقابل‌تحمل را به سوگ می‌نشینیم. وقتی به اینجا می‌آیم، خودم را مجبور می‌کنم به همهٔ چهره‌ها نگاه کنم و فکر می‌کنم همهٔ ما باید این کار را انجام دهیم تا نه‌تنها غم و اندوه عظیم و ازدست‌دادن جان انسان‌ها را از یاد نبریم، بلکه به یاد داشته باشیم که عدالت هنوز اجرا نشده است، و من دستانم را به‌سوی همهٔ شما که مبارزه می‌کنید تا اطمینان یابید این اتفاق خواهد افتاد، بالا می‌برم. این مسیری بسیار دشوار است و من ایمان دارم که شما در تلاش برای دستیابی به عدالت موفق خواهید بود. این [فاجعهٔ سرنگونی پرواز] یک مورد مجزا نیست. این یک اشتباه نیست. این همان دولتی است که علیه مردم خود لشگرکشی می‌کند و معترضان را به قتل می‌رساند و به زندان می‌اندازد. این همان دولتی است که مهسا امینی را به قتل رساند؛ زن، زندگی، آزادی. کارهای زیادی برای انجام‌دادن وجود دارد و من در این راه در کنار شما هستم. من باز از شما تشکر می‌کنم که به ما اجازه دادید امروز در این فضای بسیار مهم در کنار شما باشیم تا در غم و خشم شما شریک باشیم. خیلی ممنون که اجازه دادید صحبت کنم.»
پس از آن بونیتا زاریلو، نمایندهٔ پورت مودی – کوکئیتلام در مجلس عوام فدرال، نیز سخنان کوتاهی ایراد کرد:
«من بونیتا زاریلو، نمایندهٔ پورت مودی – کوکئیتلام در پارلمان هستم، و می‌خواهم دستانم را به‌سوی افرادی که این برنامه را ترتیب داده‌اند، به همهٔ داوطلبان و همهٔ شما که امروز اینجا آمده‌اید، بالا ببرم. من در قلمرو سنتی و واگذارنشدهٔ اقوام اسکوامیش هستم و به این واقعیت فکر می‌کنم که ما امروز اینجا روی قلمرویی واگذارنشده در پناهگاهی گرد هم آمده‌ایم تا به جان‌هایی که از دست رفته‌اند و آن خانواده‌هایی که عزیزانشان را از دست داده‌اند، ادای احترام کنیم، [در واقع] همهٔ شما امروز به اینجا آمده‌اید تا آن در این غم سوگواری کنید و خود را شریک آن بدانید. کاری که ما باید انجام دهیم در حالی‌که منتظر اجرای عدالتیم، این است که باید به‌عنوان یک جامعه حول محور انسانیت دور هم جمع شویم. همهٔ شما می‌دانید که در حال حاضر ناراحتی و اندوه زیادی در سراسر جهان وجود دارد. این فرصتی است که با هم داریم، تا در انسانیت، در شریک‌شدن در این دردها و فقدان‌ها دور هم جمع شویم. من دستانم را به‌سوی همهٔ شما که به این کار ادامه می‌دهید، بالا می‌برم. من مشتاقانه منتظر بنای یادبودی هستم که ساخته خواهد شد. می‌دانم که این اتفاق خواهد افتاد. من مشتاقانه منتظر دیدار هرساله با شما هستم تا بتوانیم حول محور انسانیت دور هم جمع شویم. پس بار دیگر دستانم را به‌سوی همهٔ شما بالا می‌برم، و دوباره شما را خواهم دید. من مایلم امروز تا جایی که می‌توانم با بسیاری از شما که با هم در این غم شریکیم، صحبت کنم. متشکرم.»
در ادامه، دو تن به‌نمایندگی از طرف تری بیچ، نمایندهٔ برنابی نورث – سیمور در مجلس فدرال، پیام وی را به‌مناسبت چهارمین سالگرد سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ خواندند:
«با سپاس از حضور همهٔ کسانی که امروز اینجا جمع شده‌اند، وزیر بیچ عمیقاً متأسف است که نتوانسته شخصاً در اینجا حضور داشته باشد، اما او مایل بود چند کلامی از احساسات خود را با شما در میان بگذارد. امروز سالگرد فاجعهٔ غم‌انگیزی است، و ما گرد هم آمده‌ایم تا فاجعهٔ اندوه‌بار پرواز پی‌اس۷۵۲ را که چهار سال پیش در ۸ ژانویهٔ ۲۰۲۰ رخ داد، به یاد آوریم.
در این مناسبت مهم، عمیق‌ترین تسلیت خود را به همهٔ کسانی که عزیزان خود را در این حادثهٔ دلخراش از دست داده‌اند، ابراز می‌کنم. دولت فدرال، در کنار تمام ملت، در همبستگی با خانواده‌ها و عزیزان قربانیان می‌ایستد. درد و اندوهی که از آن روز ویرانگر سرچشمه می‌گیرد، اثری پاک‌نشدنی در قلب همهٔ ما بر جای گذاشته است.
جست‌وجوی پاسخ و پیگیری عدالت برای قربانیان تعهد تزلزل‌ناپذیر کاناداست. ما همچنان مصممیم که جمهوری اسلامی ایران را وادار کنیم تا در قبال اقدامات خود پاسخ‌گو باشد و برای خانواده‌های آسیب‌دیده غرامت تضمین کنیم. ما در همکاری با شرکای بین‌المللی خود، اصرار داریم که جمهوری اسلامی ایران توضیحی کامل، شفاف و معتبر در مورد رویدادهای مربوط به این فاجعه ارائه دهد تا اطمینان یابیم در قبال هرگونه نقض قوانین بین‌المللی پاسخ‌گوست.
من می‌خواهم از همهٔ شما تشکر کنم که امروز اینجایید و با قدرت و اتحاد در کنار هم ایستاده‌اید. حضور شما گویای مقاومت روحی انسان در برابر سختی‌هاست. وزیر بیچ و دفتر ما در کنار شما هستند و همیشه آماده‌اند تا به حرف‌هایتان گوش دهند و به‌هر طریق ممکن به شما کمک کنند.
در حالی‌که از زندگی‌های ازدست‌رفته در آن روزِ شوم یاد می‌کنیم، بیایید تعهد خود را به عدالت‌خواهی و ایستادن در کنار کسانی که همچنان بار سنگین اندوه را به دوش می‌کشند، تجدید کنیم. باشد که یاد قربانیان چراغ راهنمای ما در مسیر ساختن جهانی باشد که در آن چنین فجایعی با مسئولیت‌پذیری و شفقت مواجه شود.»
در این مراسم همچنین تنی چند از هنرمندان ساکن ونکوور برنامه‌هایی هنری ازجمله لالایی کُردی، موسیقی و آواز سنتی و نیز موسیقی و آواز پاپ اجرا کردند.
در پایان این برنامه، مریم ملک‌پور، فعال سیاسی و اجتماعی ساکن ونکوور، دل‌نوشته‌ای از امیرعلی بنی‌اسدی را خواند و سپس هوریران سهراب خاطره‌ای را از یکی از معترضان دربارهٔ تجمعات و اعتراضات پس از فاجعهٔ شلیک به هواپیمای اوکراینی در خیابان‌ها، خواند.
